laca direnli tberklozun art, kresel tberkloz (TB) kontrol programlar iin bir tehdit oluturan nemli bir halk sal endiesi haline gelmitir. Yaygn ila direnli-TB (XDR-TB), ilaca direnli olgularn yaklak %9’unu oluturmaktadr ve XDR-TB’nin skl artmaktadr. Bu almann amac, Dnya Salk rgt’nn alt blgesinde bu hastaln ykn 1990’dan 2019’a kadar cinsiyete gre aratrmaktr. Corafi haritalar ve trend grafikleri kullanlarak, XDR-TB iin ayr ayr iki cinsiyet grubuna gre insidans oran, yaygnlk, lm nedeniyle kaybedilen yaam yllar ve sakatlkla yaanan yllarn (YLD) corafi dalm ve eilimi aratrlmtr. Corafi dalm, her iki cinsiyet grubunda da drt gstergenin orannn Avrupa’da en yksek olduunu ve Amerika’nn en dk oranlara sahip olduunu ve ilk eyrekte olduunu gstermitir. Afrika iin de insidans ve yaygnlk ve YLD ilk eyrektedir. nsidans, yaygnlk ve YLD eilimi genel olarak tm blgelerde artmakta olup, sadece Bat Pasifik ve Avrupa’da son yllarda azalan bir eilim grlmtr. Kaybedilen yaam yllar durumunda ise genel olarak son birka ylda tm blgelerde sabit veya azalan bir eilim gzlemlenmitir. Baz yllarda uygulanan ve oranlarda azalmaya neden olan stratejilere dikkat etmek, politika yapclara XDR-TB’yi kontrol etmek iin uygun zmler salayabilir. Ayrca, en yksek oranlara sahip olan Avrupa’ya, Gneydou Asya’ya ve Dou Akdeniz’e zel dikkat gsterilmesi ve etkili stratejilerin uygulanmas, dnyada TB kontrolnn salanmasn byk lde etkileyebilir
