« Geri
LKELERN GSYH’S, TEMZ YAKITA ERM SIKLII, PM2.5 DZEY VE HAVA KRLLNE BALI LM HIZI ARASINDAK LKY ORTAYA IKARAN BR KORELASYON ALIMASI
CEMAL KOAK
Ankara niversitesi Tp Fakltesi Mecmuas - 2024;77(3):258-264
Ankara University Faculty of Medicine, Department of Public Health, Ankara, Trkiye

Ama: Hava kirlilii en byk evre sal sorunlarndan biridir ve lmlerin %11,7’sinden sorumludur. Gayri safi yurtii hasla (GSYH), temiz yaktlara eriim yzdesi, PM2.5 dzeyi ve hava kirliliinden lm hzlar arasndaki ilikinin incelenmesi amaland. Gere ve Yntem: Bu alma korelasyonel bir almadr. Nisan-Mays 2023’te “Our World in Data” web sayfasndan 1990-2019 iin 208 lkeye ait veriye ulald. Karlatrmalar Dnya Bankas gelir gruplarna gre yapld. Bulgular: Kii bana den GSYH, temiz/teknolojik yaktlara eriim yzdesi ile ok gl bir pozitif korelasyona (r=0,915) ve i ortam hava kirlilii lm hz ile ok gl bir negatif korelasyona (r=-0,914) sahipti. Kii bana den GSYH ile PM2,5 (r=-0,470) arasnda orta dzeyde negatif korelasyon vard. Ortalama PM2.5 dzeyi, temiz/teknolojik yaktlara eriim yzdesi ile orta derecede negatif korelasyona (r=-0,445), i ortam hava kirlilii lm hz ile orta derecede pozitif korelasyona (r=0,433) ve d ortam hava kirlilii lm hzyla gl pozitif korelasyona sahipti (r=0,602). Sonu: Yllar getike temiz/teknolojik yaktlara eriim yzdesi artt, i ortam hava kirlilii lm hz azald. Bu hz yksek gelirli lkelerde neredeyse tamamen ortadan kaldrld, ancak dk gelirli lkelerde varln srdryor. Temiz/teknolojik stma ve piirme yntemlerinin tevik edilmesiyle i ortam hava kirliliinden lm hz artk hibir lkede sorun olmayacak. te yandan PM2.5 seviyesinin yksek olduu lkelerde d ortam hava kirliliinden lm hz daha yksektir. Politika yapclar kmr ve petrol tketimini azaltr ve temiz enerji ile ulama ncelik verirlerse PM2.5 seviyelerini drerek hava kalitesini artrabilirler.

Facebook'ta Payla