« Geri
TEK SALIK KONSEPTNDE TOXOPLASMOSS’E GENEL BR BAKI
ABDULLAH NC, MAHMODUL HASAN SOHEL, CAHT BABR, SADULLAH USLU, GUPSE KBRA KARADEMR, MERVE YRK, NDER DZL, ALNA DENS KIZGIN, ALPARSLAN YILDIRIM
Trkiye Parazitoloji Dergisi - 2023;47(4):256-274

"Tek Salk" konsepti, insanlarn, hayvanlarn ve ekosistemlerin saln srdrlebilir bir ekilde dengelemeyi ve optimize etmeyi esas alan niversal bir yaklamdr. Bu yaklam entegresyon, birletirici ve holostik temel karakteristikleri ile insanlarn, evcil ve vahi hayvanlarn, bitkilerin ve ierisinde kendi kendini yenileyebilir ekosistemlerin bulunduu daha geni bir evrenin saln esas alr. Dnyada hem karasal hem de okyanus ekosistemlerinde en yaygn zoonotik karakterli enfeksiyonlardan birisi olan Toxoplasmosis, "Tek Salk" konsepti iin ideal model bir hastalktr. Toxoplasmosis, zoonotik karakterli, zorunlu hcre ii patojen protozoon Toxoplasma gondii’nin meydana getirdii bir hastalktr. Hastalk etkeni T. gondii’nin hayat siklusunda son kona evcil kedi ve kedigiller, ara konaklar ise insan dahil tm memeliler, kanatl hayvanlar ve reptillerdir. Hastalk etkeni patojen T. gondii’nin hayat siklusunda kediler hem son konak hem de ara konak vazifesi grdkleri iin, ekosistemin kontaminasyonundan da primer neme sahiptirler. Dolaysyla evcil kedilerin ve serbest dolaan kedilerin bulunduu ekosistemler, T. gondii oocytleriyle enfekte kedi dklaryla kontamine olurlar. Toxoplasma gondii pozitiflii, karasal ve sucul habitatlarda tm scakkanllarda bilimsel almalarla gsterilmitir. Hastalk iftlik hayvanlarnda lmlere ve abortlara yol aarak byk ekonomik kayplar oluturur. Bununla beraber hastalk, insanlarda zellikle hamile kadnlarda byk problemlere neden olmaktadr. Gebelikte T. gondii konjenital enfeksiyonlar, fetsn gz ve beyninde lezyonlar, prematre doum, intrauterin byme gerilii, ate, pnmoni, trombositopeni, okler lezyonlar, ensefalit ve abort gibi patolojik bozukluklara yol aar. Toxoplasma gondii ile enfekte bir gebede lm ve abort, maternal baklk mekanizmasnn tamamen bozulmas sonucu ekillenmektedir. Toxoplasmosis’e kar mcadele, niversal boyutta Dnya Hayvan Sal Tekilat, Dnya Salk Tekilat ve Dnya Gda Tekilat’nn "Tek Salk" konseptinde koordinasyonunu ve tm payda lkelerde ulusal dzeyde ilgili tm disiplinlerin btnletirici yaklamlarn gerektirir. Bu balamda zellikle hastalktan korunma ve kontrolde, tekniine uygun olarak evre gvenlii iin kedi dksnn imhas, kedilerde pozitifliin izlenmesi ve tedavisi, kontamine gda ve malzemelerle temastan kanmak, modern tedavi ve a seeneklerinin gelitirilmesi ve insan ve hayvanlarda hastaln zorunlu izlenmesi/taramas gerekmektedir. zellikle insanlarda hastaln izlenmesinde Fransa modeline geilmesinde yarar vardr. Bu makalede, "Tek Salk" konseptinde toxoplasmosis’in ekolojisi incelenmitir.

Facebook'ta Payla